Dh'fhairtlich air maor iasgair a chur às an fhearann.
Contributors
Fieldworkers
Date
Track ID
47936
Part 1
Track Information
Original Track ID
SA1959.104.B1
Original Tape ID
Summary
A bailiff's unsuccessful attempt to evict a skilled fisherman.
Colonel Gordon's bailiff unsuccessfully tried to evict Donald for being such a skilled fisherman. One day, the colonel and the bailiff were at the ford, as the colonel wanted to photograph a trout which was unmarked by hooks. They could not get any fish. The bailiff sent for Donald, who lifted a trout from the ford by hand.
Donald was not evicted as the bailiff had hoped. Instead, the colonel made him keeper of the ford with permission to take as much fish as he needed for himself. The bailiff could not attempt to evict him anymore.
Recording Location
County - Inverness-shire
Island - South Uist
Parish - South Uist
Item Location
County - Inverness-shire
Island - South Uist
Parish - South Uist
Language
Gaelic
Genre
Collection
Transcription
Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill: Nuair a fhuair an Còirneal Gòrdanach an oighreachd, fhuair e maor dhachaigh às an Eilean Sgitheanach airson sgìreachd cho mòr... airson a bhith a' gleidheadh an èisg air fadhail Thogh.
A' bhliadhna a bha seo, thàinig an Gòrdanach dhan dùthaich, agus bha e ag iasgach air an fhadhail agus am maor còmhla ris. Cha robh iad a' faighinn dad a dh'iasg idir, no ga fhaicinn san fhadhail na bu mhotha.
"Ò, a rìgh," ars an Gòrdanach, "nach robh breac air a shadadh a-staigh anns an fhadhail gam ionnsaigh gun lot dubhain a dhèanamh air, agus gum faighinn a dhealbh a tharraing a' leumadaich air tìr. An fhiosraich thu," ars esan ris a' mhaor, "duine sam bith mun cuairt a dhèanadh an gnìomh dhomh? Gu dearbh, bhithinn fada na chomain."
A-nist, bha aon duine sònraichte a' fuireach anns an àite, agus bha gràin uabhasach aig a' mhaor air, agus dh'fheuch e iomadach dòigh air a chur às an fhearann ach bha a' chùis a' faileachdainn air. Agus 's e fear ainmeil a bh' ann airson glacadh bhreac. Bha fios aig a' mhaor gum faigheadh e breac dhan Ghòrdanach cho luath agus a ruigeadh e taobh na fadhlach, agus bha e ag ràdh ris fhèin, nuair a chitheadh an Gòrdanach cho innealta 's a bha an duine seo air na bric, gum fògradh e às an fhearann e, an rud a dh'fhailich air fhèin a dhèanamh.
Dh'fhalbh am maor a dh'iarraidh an duine a bha seo, dham b' ainm Dòmhnall mac Nèill 'ic Dhòmhnaill, agus dh'innis e dha an turas air an robh on Ghòrdanach. "Agus," ars e fhèin, "chan eil iasg ri fhaicinn air an fhadhail an-diugh idir."
"Ò," arsa Dòmhnall ris a' mhaor, "cha robh an fhadhail riamh gun iasg oirre."
Dh'fhalbh e còmhla ris a' mhaor agus ràinig iad an fhadhail far an robh an Gòrdanach. Agus rinn Dòmhnall ùmhlachd dha mar a bha freagarrach, agus ghabh e suas taobh na fadhlach an uair sin agus e ag amharc san uisge gus an do ràinig e àite sònraichte a bha e cinnteach nach robh ach ainneamh riamh gun bhreac a bhith na laighe ann. Chrom e ann an sin air a dhà ghlùin agus thruis e a mhuilichinn suas chun na guailne, agus chàirich e a làmh sìos anns an uisge agus a-staigh fo chruime boghta. Agus cha robh a làmh aon mhionaid ann am bogadh ann nuair a shad e a-staigh am breac mòr brèagha a bha sin a rinn e grèim air, air dhos earbaill, a dh'ionnsaigh na blianaig a bh' air a chùlaibh.
Anns an spot am faca an Gòrdanach am breac a' tighinn air tìr agus a' leumadaich air a' chnoc, chàirich e an camara ris agus tharraing e a dhealbh. Ghabh e an uair sin a-nall far an robh Dòmhnall agus chuir e a làmh air a ghualainn. "Nist," ars e fhèin ris, "às a seo suas, fhad 's a thèid agad air a dhèanamh, bidh tusa a' gleidheadh na fadhlach a chionn cha ghabh i gleidheadh ort. Agus gleidhidh tusa air càch i, agus bidh d' fheumalachd fhèin dhen iasg agad saor bhuamsa."
Thug an Gòrdanach an uair sin am breac dha gus a thoirt leis dhachaigh nuair a fhuair e a dhealbh a tharraing, agus bha am maor uabhasach mì-thoilichte nuair a chunnaic cho math agus a chaidh a' chùis do Dhòmhnall, ach cha robh comas aige air a leasachadh, agus bha Dòmhnall stèidhichte na chuid fearainn riamh on latha sin.
A' bhliadhna a bha seo, thàinig an Gòrdanach dhan dùthaich, agus bha e ag iasgach air an fhadhail agus am maor còmhla ris. Cha robh iad a' faighinn dad a dh'iasg idir, no ga fhaicinn san fhadhail na bu mhotha.
"Ò, a rìgh," ars an Gòrdanach, "nach robh breac air a shadadh a-staigh anns an fhadhail gam ionnsaigh gun lot dubhain a dhèanamh air, agus gum faighinn a dhealbh a tharraing a' leumadaich air tìr. An fhiosraich thu," ars esan ris a' mhaor, "duine sam bith mun cuairt a dhèanadh an gnìomh dhomh? Gu dearbh, bhithinn fada na chomain."
A-nist, bha aon duine sònraichte a' fuireach anns an àite, agus bha gràin uabhasach aig a' mhaor air, agus dh'fheuch e iomadach dòigh air a chur às an fhearann ach bha a' chùis a' faileachdainn air. Agus 's e fear ainmeil a bh' ann airson glacadh bhreac. Bha fios aig a' mhaor gum faigheadh e breac dhan Ghòrdanach cho luath agus a ruigeadh e taobh na fadhlach, agus bha e ag ràdh ris fhèin, nuair a chitheadh an Gòrdanach cho innealta 's a bha an duine seo air na bric, gum fògradh e às an fhearann e, an rud a dh'fhailich air fhèin a dhèanamh.
Dh'fhalbh am maor a dh'iarraidh an duine a bha seo, dham b' ainm Dòmhnall mac Nèill 'ic Dhòmhnaill, agus dh'innis e dha an turas air an robh on Ghòrdanach. "Agus," ars e fhèin, "chan eil iasg ri fhaicinn air an fhadhail an-diugh idir."
"Ò," arsa Dòmhnall ris a' mhaor, "cha robh an fhadhail riamh gun iasg oirre."
Dh'fhalbh e còmhla ris a' mhaor agus ràinig iad an fhadhail far an robh an Gòrdanach. Agus rinn Dòmhnall ùmhlachd dha mar a bha freagarrach, agus ghabh e suas taobh na fadhlach an uair sin agus e ag amharc san uisge gus an do ràinig e àite sònraichte a bha e cinnteach nach robh ach ainneamh riamh gun bhreac a bhith na laighe ann. Chrom e ann an sin air a dhà ghlùin agus thruis e a mhuilichinn suas chun na guailne, agus chàirich e a làmh sìos anns an uisge agus a-staigh fo chruime boghta. Agus cha robh a làmh aon mhionaid ann am bogadh ann nuair a shad e a-staigh am breac mòr brèagha a bha sin a rinn e grèim air, air dhos earbaill, a dh'ionnsaigh na blianaig a bh' air a chùlaibh.
Anns an spot am faca an Gòrdanach am breac a' tighinn air tìr agus a' leumadaich air a' chnoc, chàirich e an camara ris agus tharraing e a dhealbh. Ghabh e an uair sin a-nall far an robh Dòmhnall agus chuir e a làmh air a ghualainn. "Nist," ars e fhèin ris, "às a seo suas, fhad 's a thèid agad air a dhèanamh, bidh tusa a' gleidheadh na fadhlach a chionn cha ghabh i gleidheadh ort. Agus gleidhidh tusa air càch i, agus bidh d' fheumalachd fhèin dhen iasg agad saor bhuamsa."
Thug an Gòrdanach an uair sin am breac dha gus a thoirt leis dhachaigh nuair a fhuair e a dhealbh a tharraing, agus bha am maor uabhasach mì-thoilichte nuair a chunnaic cho math agus a chaidh a' chùis do Dhòmhnall, ach cha robh comas aige air a leasachadh, agus bha Dòmhnall stèidhichte na chuid fearainn riamh on latha sin.
Source Type
Reel to reel
Audio Quality
Good