Fiosrachadh mu sheun a bhiodh a' dìon shaighdearan.
Fiosraichean
Luchd-clàraidh
Ceann-latha
Àireamh a’ chlàir
58382
Pàirt 1
fiosrachadh a' chlàraidh
Àireamh a' Chlàir Thùsail
SA1968.026.A
Àireamh an Teip Thùsail
Geàrr-chunntas
Fiosrachadh mu sheun a bhiodh a' dìon shaighdearan.
Bhiodh seun ga chur air rioban agus ga thoirt dha daoine a bha a' falbh a shabaid, gus an cumail sàbhailte. Bhiodh an seun cuideachd air a ràdh air an duine fhèin. Thachair seo dha fear ann an Tiriodh nuair a chaidh e a shabaid sa Chiad Chogadh 's tha e beò fhathast [1968]. Bhiodh e a' crathadh nam peilearan a-mach às an t-seacaid aige. Bha na peilearan ga bhruthadh, ach cha robh iad a' dol tron chraiceann. Fiosrachadh mu mar a bha an seun air a chur air na saighdearan 's na riobanan.
Cànan
Gàidhlig
Seòrsa
Cruinneachadh
Tar-sgrìobhadh
Dòmhnall Mac na Ceàrdaich (DM): 'S an cuala tu iomradh riamh air an t-seun a bhiodh aca airson nach rachadh am [?bàthadh].
Iain MacAonghuis (IM): Cha chuala.
DM: Airson nach rachadh am marbhadh anns a' chogadh. Uill 's aithne dhòmhsa fear ann an Tiriodh...
IM: Agus fuirichibh, nuair a bha iad a' dèanamh na h-ortha a bha sin, an robh iad a' toirt rud dhaibh cuideachd, a bhiodh aca nan còta?
DM: Cha robh. Cha robh.
IM: Nach robh a-nise?
DM: 'S aithne dhòmhsa fear ann an Tiriodh agus... during the First World War...
[Stad sa chlàradh an seo.]
IM: Agus bha i air a cur air. Seadh.
DM: Bha i air a cur ann an rioban dha.
IM: Ò seadh.
DM: Chaidh i air fhèin an toiseach. Chaidh an sin an t-seun a chur air an rioban, 's bha an rioban air a toirt dha, agus airson a bhith sàbhailte, nuair a fhuair e an cothrom, ghluais e an rioban anns an tunic air an taobh a-staigh.
IM: Agus an deach an t-ortha a ràdh air fhèin an toiseach?
DM: Chaidh an or air fhèin an toiseach. Chaidh i an sin air an rioban. Agus tha e beò slàn fhathast. Thuirt e riumsa: "Bha," ars esan, "mi a' crathadh nam peilearan a-mach às an tunic agus iad a' tuiteam air gach taobh dhìom," thuirt e.
IM: 'S cò an duine a bha sin a-nise?
DM: Uill, chan eil mi a' dol a dh'innse gu duine.
IM: Ò ceart gu leòr. Agus bha sibh a' ràdh gun robh na peilearan a' bruthadh a' chraicinn aige.
DM: Bha.
IM: 'S ga fhàgail dubh?
DM: Ga fhàgail dubh. Bha.
IM: Ach cha robh iad a' dol troimhe idir?
DM: Cha robh a' dol troimhe. Nach i bha làidir, an t-seun.
IM: Nach i.
DM: 'S i. Sin rud nach eil a' falbh an-diugh. Duine a nì seun.
IM: Ò tha mi a' creidsinn.
DM: Chan eil.
IM: Tha mi a' creidsinn.
DM: Tha i a' dol a-mach à cleachdadh.
IM: Ach dh'fheumadh an duine a bha a' cur an t-seun air an t-saighdear, dh'fheumadh e a ràdh, an ann os a chionn? No ciamar a bha e ga chur air fhèin?
DM: Ò 's ann a' dol mun cuairt air a bha e agus a làmh air a cheann.
IM: A' dol mu chuairt tuathail no deiseil?
DM: Tuath-... deiseil. Agus e a' bruidhinn na seun.
IM: Seadh, dìreach. 'S cò mheud turas a dh'fheumadh e a dhol timcheall air?
DM: Aon uair.
IM: Aon uair?
DM: Aon uair.
IM: 'S an e an làmh dheas no an làmh chlì a bhiodh aige?
DM: Làmh dheas. Làmh dheas.
IM: 'S am biodh an ceann aig an duine, am biodh currac air? No am biodh e...
DM: Bha e na shuidhe, an duine, gu socrach. Air cathair no air fuirm, 's a cheann ris.
IM: Ceann ris?
DM: Cheann ris.
IM: Seadh, dìreach. Seadh, dìreach. Agus an uair sin, nuair a bhathas a' cur seun air an rioban a bha seo, an robh sibh a' dol timcheall, no an robh an duine a bha a' cur seun air rioban, an robh e a' dol timcheall an riobain?
DM: 'S e e fhèin... 's e e fhèin a chuir air an rioban... bha an rioban air nuair a chaidh an t-seun air.
IM: Seadh, dìreach.
DM: Bha.
IM: 'S cà robh an rioban aige, nuair a chaidh an t-seun air?
DM: Ò bhiodh i air... nuair a chaidh e do chogadh, chuireadh e an rioban air... chuir e air taobh a-staigh dhen tunic aige.
IM: 'S e, ach càit am bitheadh i nuair a bha an ortha ga ràdh, nuair a bha an t-seun a' dol air fhèin? Am biodh i na làimh? No na phòca? No...
DM: Ò, uill, sin rud nach urrainn mise innse dhut. Nan innsinn sin dhut bha mi cho fiosrach ris an fhear a bha a' dèanamh na seun.
IM: Seadh, dìreach. Seadh, dìreach.
DM: Fear na h-ora.
Iain MacAonghuis (IM): Cha chuala.
DM: Airson nach rachadh am marbhadh anns a' chogadh. Uill 's aithne dhòmhsa fear ann an Tiriodh...
IM: Agus fuirichibh, nuair a bha iad a' dèanamh na h-ortha a bha sin, an robh iad a' toirt rud dhaibh cuideachd, a bhiodh aca nan còta?
DM: Cha robh. Cha robh.
IM: Nach robh a-nise?
DM: 'S aithne dhòmhsa fear ann an Tiriodh agus... during the First World War...
[Stad sa chlàradh an seo.]
IM: Agus bha i air a cur air. Seadh.
DM: Bha i air a cur ann an rioban dha.
IM: Ò seadh.
DM: Chaidh i air fhèin an toiseach. Chaidh an sin an t-seun a chur air an rioban, 's bha an rioban air a toirt dha, agus airson a bhith sàbhailte, nuair a fhuair e an cothrom, ghluais e an rioban anns an tunic air an taobh a-staigh.
IM: Agus an deach an t-ortha a ràdh air fhèin an toiseach?
DM: Chaidh an or air fhèin an toiseach. Chaidh i an sin air an rioban. Agus tha e beò slàn fhathast. Thuirt e riumsa: "Bha," ars esan, "mi a' crathadh nam peilearan a-mach às an tunic agus iad a' tuiteam air gach taobh dhìom," thuirt e.
IM: 'S cò an duine a bha sin a-nise?
DM: Uill, chan eil mi a' dol a dh'innse gu duine.
IM: Ò ceart gu leòr. Agus bha sibh a' ràdh gun robh na peilearan a' bruthadh a' chraicinn aige.
DM: Bha.
IM: 'S ga fhàgail dubh?
DM: Ga fhàgail dubh. Bha.
IM: Ach cha robh iad a' dol troimhe idir?
DM: Cha robh a' dol troimhe. Nach i bha làidir, an t-seun.
IM: Nach i.
DM: 'S i. Sin rud nach eil a' falbh an-diugh. Duine a nì seun.
IM: Ò tha mi a' creidsinn.
DM: Chan eil.
IM: Tha mi a' creidsinn.
DM: Tha i a' dol a-mach à cleachdadh.
IM: Ach dh'fheumadh an duine a bha a' cur an t-seun air an t-saighdear, dh'fheumadh e a ràdh, an ann os a chionn? No ciamar a bha e ga chur air fhèin?
DM: Ò 's ann a' dol mun cuairt air a bha e agus a làmh air a cheann.
IM: A' dol mu chuairt tuathail no deiseil?
DM: Tuath-... deiseil. Agus e a' bruidhinn na seun.
IM: Seadh, dìreach. 'S cò mheud turas a dh'fheumadh e a dhol timcheall air?
DM: Aon uair.
IM: Aon uair?
DM: Aon uair.
IM: 'S an e an làmh dheas no an làmh chlì a bhiodh aige?
DM: Làmh dheas. Làmh dheas.
IM: 'S am biodh an ceann aig an duine, am biodh currac air? No am biodh e...
DM: Bha e na shuidhe, an duine, gu socrach. Air cathair no air fuirm, 's a cheann ris.
IM: Ceann ris?
DM: Cheann ris.
IM: Seadh, dìreach. Seadh, dìreach. Agus an uair sin, nuair a bhathas a' cur seun air an rioban a bha seo, an robh sibh a' dol timcheall, no an robh an duine a bha a' cur seun air rioban, an robh e a' dol timcheall an riobain?
DM: 'S e e fhèin... 's e e fhèin a chuir air an rioban... bha an rioban air nuair a chaidh an t-seun air.
IM: Seadh, dìreach.
DM: Bha.
IM: 'S cà robh an rioban aige, nuair a chaidh an t-seun air?
DM: Ò bhiodh i air... nuair a chaidh e do chogadh, chuireadh e an rioban air... chuir e air taobh a-staigh dhen tunic aige.
IM: 'S e, ach càit am bitheadh i nuair a bha an ortha ga ràdh, nuair a bha an t-seun a' dol air fhèin? Am biodh i na làimh? No na phòca? No...
DM: Ò, uill, sin rud nach urrainn mise innse dhut. Nan innsinn sin dhut bha mi cho fiosrach ris an fhear a bha a' dèanamh na seun.
IM: Seadh, dìreach. Seadh, dìreach.
DM: Fear na h-ora.
Cruth Inneal a' Chlàir
Reel to reel
Càileachd an Fhuaime
Math