Eachdraidh-beatha

Rugadh Iain Peatarsan, Iain Fhionnlaigh Aonghais 'ic Iain Shomhairle, ann an 1916 ann an 'Geohdu' ann am Beàrnaraigh na Hearadh. Bhuineadh athair, Fionnlagh Peatarsan, agus a mhàthair, Cairistìona NicCumhais, dhan eilean, agus bha Iain air a bhogadh ann an cultar agus dualchas na Gàidhlig 's e a' fàs suas. Bha e na thidsear bun-sgoil airson a' mhòr-chuid dhe bheatha obrach, agus ged a bha e fada gun tighinn gu Sgoil Eòlais na h-Alba agus gu obair-raoin, chuir e gu mòr ris an Tasglann. Eadar 1965 agus na 1980an, chlàraich e mòran de dh'òrain, sgeulachdan, bàrdachd, eachdraidh agus fiosrachadh, bho mhuinntir Bheàrnaraigh gu ìre mhòir. Tha a' mhòr-chuid dhe na clàraidhean prìseil seo de bheatha ann am Beàrnaraigh anns an 20mh linn ri chluinntinn air làrach-lìn Tobar an Dualchais.

Bha Iain anns an Nèibhidh an àm an Dàrna Cogaidh, agus air dha tilleadh a dh'Alba, rinn e trèanadh airson a bhith na thidsear bun-sgoil. Chuir e seachad mòran bhliadhnachan a' teagasg agus bha e na mhaighstir-sgoile air Bun-sgoil Coaltown of Balgonie nuair a leig e dheth a dhreuchd ann an 1966. Bha e an uair sin ag obair do Sgoil Eòlais na h-Alba, a' sgrìobhadh chlàraidhean sa chiad àite mus do thòisich e air clàradh ann am Beàrnaraigh. Bha e ceangailte gu dlùth ris a' choimhearsnachd aige agus tha a' bhuil sin air na clàraidhean a thog e. Rinn e agallamhan ann an doimhneachd le mòran de mhuinntir an eilein agus bha a' bhana-bhàrd Ceit Dix (Ceit an Tàilleir) air tè dhiubh sin. Rinn ise òran beag èibhinn dha san t-seasamh bonn, Do dh'Iain Chan Eil Diù Agam, 's i a' magadh air Iain airson tighinn ga clàradh-se. Tha na clàraidhean a rinn e de Cheit na dheagh eisimpleir dhen dàimh làidir a bh' aige ris na daoine a chlàraich e.

Bhiodh Iain tric a' cur ris an iris ràitheil 'Gairm', gu h-àraid eadar 1953 agus 1961, 's e tric a' dèanamh bàrdachd mu bheatha ann am Beàrnaraigh. Tha na dàin aige cuideachd a' nochdadh anns an leabhar 'An Tuil: Anthology of 20th-Century Scottish Gaelic Verse'.

Rinn Iain Peatarsan na clàraidhean a th' air làrach-lìn Tobar an Dualchais eadar 1965 agus tràth anns na 1980an, timcheall air an àm a leig e dheth a dhreuchd mar òraidiche aig Sgoil Eòlais na h-Alba. Ged a rinn e a' mhòr-chuid dhiubh ann am Beàrnaraigh, rinn e clàraidhean cuideachd air a' Bhac ann an Leòdhas, agus rinn e clàraidhean de Shomhairle MacGill-Eain (1911-1996) à Ratharsair 's e ag aithris bàrdachd, dhen Urr. Uilleam MacMhathain (1910-1995) à Uibhist a Tuath, agus dhen Urr. Tormod Dòmhnallach (1904-1978) à Bhaltos anns an Eilean Sgitheanach [Person ID: 568].

Am measg dhaoine sònraichte eile a chlàraich Iain ann am Beàrnaraigh, tha Flòraidh NicCumhais (Flòraidh nighean Iain Fhionnlaigh Thormoid) (1898-1971) à Cùl na Beinne, Aonghas MacPhilip (Aonghas Dhòmhnaill Anna) (1907-1977) à Cùl na Beinne, agus Mairead NicLeòid (Mairead Ghilleasbaig Thàilleir mhic Iain Dhòmhnaill) (1903-1979) à Borgh.



Tùsan agus Barrachd Leughaidh

Hebridean Connections, 'Ian Paterson', https://www.hebrideanconnections.com/people/105734 [air fhaotainn 25 Samhain 2020].