Theich fear a bha gu bhith air a chrochadh le bhith a' cur a...
Contributors
Fieldworkers
Date
Track ID
43969
Part 1
Track Information
Original Track ID
SA1960.10.A4
Original Tape ID
Summary
A man escapes from the gallows by wearing a red cap and saying, "Kintail again."
A fisherman from Kintail was searching for timber to make a new keel for his boat. Whilst searching the woods, he failed to locate a perfect tree and had to spend the night in a house with three old women. During the night, they entered his room one by one and, on taking a bonnet from a chest and uttering "London again", they disappeared. He tried the same, and found himself in a whisky cellar surrounded by the three drunken women. He also got drunk and fell asleep. When he awoke the women were gone, but he was caught and sentenced to be hanged for stealing. Whilst standing on the gallows, he put the bonnet on his head and said, "Kintail again," after which he found himself homeward bound and with a decent piece of timber for his boat.
Recording Location
County - Inverness-shire
Island - South Uist
Parish - South Uist
Item Location
County - Ross and Cromarty
Parish - Kintail
Language
Gaelic
Genre
Collection
Transcription
Aonghas MacIllFhialain: 'S e iasgair a bha seo, bha e shìos... rathad an taobh tuath an siud, ann an Cinn t-Sàile, 's bhiodh e fhèin 's na gillean a' dol a-mach a dh'iasgach a h-uile latha.
Bha e an latha a bha seo a-muigh agus thàinig an latha dona air. Agus bha rubha aige ri faighinn seachad air, mar a tha Rubha Àird a' Mhaoile shìos an seo, agus bha e a' faicinn nach dèanadh e an gnothach air a dhol far an rubha. Cha robh sàbhaladh ann dha ach a leigeil chun a' chladaich.
Leig e a-staigh chun a' chladaich am bàta 's bha daoine ga fhaicinn. Chruinnich iad, 's fhuair iad aiste e. Tharraing iad am bàta suas, ach chaidh druim aice a bhristeadh.
Chaidh iad dhachaigh 's nuair a ghabh iad am biadh, bha e cho feumach air falbh a-màireach 's a bha e an-diugh. 'S ann a smaointich e gun rachadh e rathad na coille feuch am faigheadh e craobh ann a dhèanadh druim dhan bhàta, 's thug e leis tuagh.
Bha e a' siubhal air feadh na coille, 's cha robh e a' faighinn craobh a bha ga riarachadh. An tè a bhiodh dìreach, bhiodh i ro gharbh, 's dh'fheumadh e [?de locair] gus a snaigheadh, 's cha bhiodh i ullamh gu bràth. Ach cha robh e a' faighinn... an tè a bhiodh... nach biodh mòran snaigheadh a dhìth oirre, bhiodh car cam innte, 's cha dèanadh i an gnothach.
Mu dheireadh thàinig an oidhche air anns a' choillidh. Bha e an seo feuch am faigheadh e a-mach aiste, 's cha robh fios aige on t-saoghal air a fhuair e a-mach às a' choillidh cò an taobh a bheireadh e aghaidh.
Chunnaic e an seo solas bhuaithe, agus rinn e dìreach air an t-solas. Nuair a ràinig e bha taigh beag sgiobalta ann a shin, 's chaidh e a-staigh. Nuair a chaidh e a-staigh, cha robh duine a-staigh ach triùir chailleach, 's bha tè dhiubh fuathasach sean. Bha i na suidhe aig an teine. Bha tè eile dhiubh car sgiobalta. Bha i air feadh an taighe. Agus dh'fhaighneachd e am faigheadh e fuireach ann an seo gu madainn. Sheall iad air a chèile, agus thuirt tè dhiubh air èiginn gum faigheadh.
Dh'iarr iad air teannadh suas. Dh'èirich an seo an tè a bh' aig an teine 's chaidh i a-null far an robh an dithis eile. Bha iad a' bruidhinn ri chèile 's cha robh esan a' leigeil sìon air. Bha e a' smaointinn gur ann air fhèin a bha iad a' bruidhinn. Ach thionndaidh an seo tè dhiubh ris agus thuirt i ris gun robh... b' fheàrr dha a dhol suas dhan rùm ud shuas; gun robh leaba ann 's e chadal ann gu madainn 's gum biodh e na b' fheàrr.
"Ò," ars esan, "nì mise an gnothach aig an teine," ars esan, "gus an tig an latha," ars esan.
"Ò, 's fheàrr dhut a dhol nad shìneadh dhan leabaidh. Cha chuir duine dragh ort, 's bheir leat an solas. Dh'fhaodadh tu fhàgail laiste, ma thogras tu."
Dh'fhalbh e 's chaidh e suas dhan rùm, 's nuair a chaidh e dhan rùm cha robh sìon ann ach an leaba fhèin 's bòrd, 's ciste mhòr a bha thall fo uinneig. Chuir e dheth 's chaidh e dhan leabaidh, 's cha do rinn e ach an solas a mhùchadh sìos. Cha do chuir e às idir e.
Bha e anns an leabaidh 's cha robh e a' faighinn chadail. Bha e a' smaointinn gun robh an fheadhainn a bha a-staigh, gum biodh iad ga iarraidh 's gun sgeul air. Ach dh'fhairich e an seo tè dhe na cailleachan a' dol chun an dorais agus cha chuireadh i sìos ach an dàrna sùil. Bha esan a' leigeil air gun robh e na chadal 's srann aige. Mu dheireadh chaidh i sìos air fad. Ghabh i chun na ciste, 's thug i currac às a' chistidh, 's cheangail i mu ceann e, 's thionndaidh i mu chuairt.
"London again," ars ise.
Mach a' chailleach. Cha robh an t-ath-shealladh aige dhith.
Dh'fhairich e an seo tè eile dhiubh a' tighinn chun an dorais, 's cha tug i sin cho fada aig an doras. Chaidh i sìos, thug i fhèin currac às a' chistidh, 's chuir i mu ceann e, 's cha robh aice fhèin ach "London" às dèidh na tè eile.
Thàinig an seo an t-seann tè a' tighinn 's bacagan a' dol oirre 's eagal oirre gun robh i fadalach. Cha do rinn i ach gabhail sìos dìreach chun na ciste 's thug i currac às 's chuireadh mu ceann e, 's cha robh aice ach "London" an dèidh chàich.
Cha robh an seo aige ach e fhèin. Dhia, smaointich e nach fhanadh e na b' fhaide siud. Dh'èirich e 's chuir e uime a chuid aodaich. Nuair a bha e deiseil a' falbh smaointich e gun sealladh e anns a' chistidh feuch gu dè a bh' innte, on a bha an cothrom cho math aige. Agus dh'fhosgail e a' chiste, 's cha robh sìon anns a' chistidh ach a dhà no trì dhen t-seòrsa churraicean a chunnaic e na cailleachan a' cur orra.
Bha e gam feuchainn, 's dh'fheuch e an seo fear mu cheann dhiubh 's bha e fuathasach fiot dha.
"London again," ars am bodach.
Mach am bodach, 's ann am priobadh na sùl bha e na sheasamh ann an sealair uisge-bheatha ann an Lunnainn, agus an triùir chailleach nan sìneadh air an daoraich. Na pìoban a' ruith, nach do dh'amais iad air stad a chur orra leis an deoch.
Cha do chuir e dragh sam bith air na cailleachan. Chuir e stad air na pìoban, 's bha e a' feuchainn balgam às a h-uile deoch a bh' ann. Bha e feumach gu leòr air. Agus smaointich e an seo gun suidheadh e. Shuidh e 's bha an t-àite cho clos. Chuir e dheth an currac 's chuir e na phoca e, 's dè rinn e ach tuiteam na chadal.
B' e an dùsgadh a bh' aige, fear an t-sealair a' gabhail dha leis na breaban. Cha robh sgeul air na cailleachan.
"A dhearg rasgail, tha thu fada gu leòr a' tighinn an seo, gus an do sgrios thu mise 's na dh'fhoghain thu dhomh. Ach thug iad do char asad mu dheireadh."
Dh'èigheadh air poileas. Rugadh air a' bhodach bhochd 's thugadh air falbh e 's chuireadh dhan phrìosan e.
Dh'fheuchadh an seo aig cùirt e. Bha am bodach ag innse mar a dh'èirich dha 's mar a thàinig e ann. Cò chreideadh siud? Cha ruigeadh e a leas a bhith ag innse a chuid breug. Cha robh duine sam bith a chreideadh siud. Bha an call ag obair air fad ùine mhòr, 's dh'fhaillich e air a h-uile poileasman a bh' ann an Lunnainn 's a h-uile detective a bh' ann am mèirleach a ghlacadh gus an do ghlac e fhèin e. Agus cha b' e na bhathar ag òl uile-gu-lèir, ach na bhathar a' dòrtadh. 'S ann a thugadh a-mach binn a' chrochaidh.
An latha a bhathar an seo a' dol ga chrochadh, chruinnich mòran sluaigh a choimhead a' chrochaidh. 'S ann a-muigh a bhite gan crochadh an uair sin, am fianais a h-uile duine. Thugadh am bodach a-mach 's thugadh suas... an crochadair suas chun na scaffold e, 's thuirt e ris gun robh deich mionaidean aige a-nis airson rud sam bith a bha toil aige a ràitinn a chantail mun rachadh a chrochadh.
Ò thuirt esan nach robh sìon aigesan ri ràdh ach na thuirt e mar-thà, ach gun robh iad ga chrochadh 's e neoichiontach.
"Ò, tha thu a h-uile rud ach neoichiontach."
Chuir e a làmh na phòca 's dè thachair ris ach an currac.
"Am faod mi seo a chur mum cheann," ars esan, "fhad 's a bhios sibh gam chrochadh?"
"Ò faodaidh tu rud sam bith a thogair thu a chur mud cheann," ars an crochadair.
Dh'fhalbh e 's cheangail e an currac mu cheann.
"Cinn t-Sàile again," ars am bodach.
Mach am bodach 's a' chroich 's an crochadair dha na speuran, 's a' tighinn a-nall air an rathad thilg e an crochadair far na croiche 's chaidh a bhàthadh. Thàinig e fhèin 's a' chroich gu ruige Cinn t-Sàile, 's fhuair e maide brèagha sùist innte a rinn druim dhan bhàta.
Agus sin mar a dh'èirich dha.
Bha e an latha a bha seo a-muigh agus thàinig an latha dona air. Agus bha rubha aige ri faighinn seachad air, mar a tha Rubha Àird a' Mhaoile shìos an seo, agus bha e a' faicinn nach dèanadh e an gnothach air a dhol far an rubha. Cha robh sàbhaladh ann dha ach a leigeil chun a' chladaich.
Leig e a-staigh chun a' chladaich am bàta 's bha daoine ga fhaicinn. Chruinnich iad, 's fhuair iad aiste e. Tharraing iad am bàta suas, ach chaidh druim aice a bhristeadh.
Chaidh iad dhachaigh 's nuair a ghabh iad am biadh, bha e cho feumach air falbh a-màireach 's a bha e an-diugh. 'S ann a smaointich e gun rachadh e rathad na coille feuch am faigheadh e craobh ann a dhèanadh druim dhan bhàta, 's thug e leis tuagh.
Bha e a' siubhal air feadh na coille, 's cha robh e a' faighinn craobh a bha ga riarachadh. An tè a bhiodh dìreach, bhiodh i ro gharbh, 's dh'fheumadh e [?de locair] gus a snaigheadh, 's cha bhiodh i ullamh gu bràth. Ach cha robh e a' faighinn... an tè a bhiodh... nach biodh mòran snaigheadh a dhìth oirre, bhiodh car cam innte, 's cha dèanadh i an gnothach.
Mu dheireadh thàinig an oidhche air anns a' choillidh. Bha e an seo feuch am faigheadh e a-mach aiste, 's cha robh fios aige on t-saoghal air a fhuair e a-mach às a' choillidh cò an taobh a bheireadh e aghaidh.
Chunnaic e an seo solas bhuaithe, agus rinn e dìreach air an t-solas. Nuair a ràinig e bha taigh beag sgiobalta ann a shin, 's chaidh e a-staigh. Nuair a chaidh e a-staigh, cha robh duine a-staigh ach triùir chailleach, 's bha tè dhiubh fuathasach sean. Bha i na suidhe aig an teine. Bha tè eile dhiubh car sgiobalta. Bha i air feadh an taighe. Agus dh'fhaighneachd e am faigheadh e fuireach ann an seo gu madainn. Sheall iad air a chèile, agus thuirt tè dhiubh air èiginn gum faigheadh.
Dh'iarr iad air teannadh suas. Dh'èirich an seo an tè a bh' aig an teine 's chaidh i a-null far an robh an dithis eile. Bha iad a' bruidhinn ri chèile 's cha robh esan a' leigeil sìon air. Bha e a' smaointinn gur ann air fhèin a bha iad a' bruidhinn. Ach thionndaidh an seo tè dhiubh ris agus thuirt i ris gun robh... b' fheàrr dha a dhol suas dhan rùm ud shuas; gun robh leaba ann 's e chadal ann gu madainn 's gum biodh e na b' fheàrr.
"Ò," ars esan, "nì mise an gnothach aig an teine," ars esan, "gus an tig an latha," ars esan.
"Ò, 's fheàrr dhut a dhol nad shìneadh dhan leabaidh. Cha chuir duine dragh ort, 's bheir leat an solas. Dh'fhaodadh tu fhàgail laiste, ma thogras tu."
Dh'fhalbh e 's chaidh e suas dhan rùm, 's nuair a chaidh e dhan rùm cha robh sìon ann ach an leaba fhèin 's bòrd, 's ciste mhòr a bha thall fo uinneig. Chuir e dheth 's chaidh e dhan leabaidh, 's cha do rinn e ach an solas a mhùchadh sìos. Cha do chuir e às idir e.
Bha e anns an leabaidh 's cha robh e a' faighinn chadail. Bha e a' smaointinn gun robh an fheadhainn a bha a-staigh, gum biodh iad ga iarraidh 's gun sgeul air. Ach dh'fhairich e an seo tè dhe na cailleachan a' dol chun an dorais agus cha chuireadh i sìos ach an dàrna sùil. Bha esan a' leigeil air gun robh e na chadal 's srann aige. Mu dheireadh chaidh i sìos air fad. Ghabh i chun na ciste, 's thug i currac às a' chistidh, 's cheangail i mu ceann e, 's thionndaidh i mu chuairt.
"London again," ars ise.
Mach a' chailleach. Cha robh an t-ath-shealladh aige dhith.
Dh'fhairich e an seo tè eile dhiubh a' tighinn chun an dorais, 's cha tug i sin cho fada aig an doras. Chaidh i sìos, thug i fhèin currac às a' chistidh, 's chuir i mu ceann e, 's cha robh aice fhèin ach "London" às dèidh na tè eile.
Thàinig an seo an t-seann tè a' tighinn 's bacagan a' dol oirre 's eagal oirre gun robh i fadalach. Cha do rinn i ach gabhail sìos dìreach chun na ciste 's thug i currac às 's chuireadh mu ceann e, 's cha robh aice ach "London" an dèidh chàich.
Cha robh an seo aige ach e fhèin. Dhia, smaointich e nach fhanadh e na b' fhaide siud. Dh'èirich e 's chuir e uime a chuid aodaich. Nuair a bha e deiseil a' falbh smaointich e gun sealladh e anns a' chistidh feuch gu dè a bh' innte, on a bha an cothrom cho math aige. Agus dh'fhosgail e a' chiste, 's cha robh sìon anns a' chistidh ach a dhà no trì dhen t-seòrsa churraicean a chunnaic e na cailleachan a' cur orra.
Bha e gam feuchainn, 's dh'fheuch e an seo fear mu cheann dhiubh 's bha e fuathasach fiot dha.
"London again," ars am bodach.
Mach am bodach, 's ann am priobadh na sùl bha e na sheasamh ann an sealair uisge-bheatha ann an Lunnainn, agus an triùir chailleach nan sìneadh air an daoraich. Na pìoban a' ruith, nach do dh'amais iad air stad a chur orra leis an deoch.
Cha do chuir e dragh sam bith air na cailleachan. Chuir e stad air na pìoban, 's bha e a' feuchainn balgam às a h-uile deoch a bh' ann. Bha e feumach gu leòr air. Agus smaointich e an seo gun suidheadh e. Shuidh e 's bha an t-àite cho clos. Chuir e dheth an currac 's chuir e na phoca e, 's dè rinn e ach tuiteam na chadal.
B' e an dùsgadh a bh' aige, fear an t-sealair a' gabhail dha leis na breaban. Cha robh sgeul air na cailleachan.
"A dhearg rasgail, tha thu fada gu leòr a' tighinn an seo, gus an do sgrios thu mise 's na dh'fhoghain thu dhomh. Ach thug iad do char asad mu dheireadh."
Dh'èigheadh air poileas. Rugadh air a' bhodach bhochd 's thugadh air falbh e 's chuireadh dhan phrìosan e.
Dh'fheuchadh an seo aig cùirt e. Bha am bodach ag innse mar a dh'èirich dha 's mar a thàinig e ann. Cò chreideadh siud? Cha ruigeadh e a leas a bhith ag innse a chuid breug. Cha robh duine sam bith a chreideadh siud. Bha an call ag obair air fad ùine mhòr, 's dh'fhaillich e air a h-uile poileasman a bh' ann an Lunnainn 's a h-uile detective a bh' ann am mèirleach a ghlacadh gus an do ghlac e fhèin e. Agus cha b' e na bhathar ag òl uile-gu-lèir, ach na bhathar a' dòrtadh. 'S ann a thugadh a-mach binn a' chrochaidh.
An latha a bhathar an seo a' dol ga chrochadh, chruinnich mòran sluaigh a choimhead a' chrochaidh. 'S ann a-muigh a bhite gan crochadh an uair sin, am fianais a h-uile duine. Thugadh am bodach a-mach 's thugadh suas... an crochadair suas chun na scaffold e, 's thuirt e ris gun robh deich mionaidean aige a-nis airson rud sam bith a bha toil aige a ràitinn a chantail mun rachadh a chrochadh.
Ò thuirt esan nach robh sìon aigesan ri ràdh ach na thuirt e mar-thà, ach gun robh iad ga chrochadh 's e neoichiontach.
"Ò, tha thu a h-uile rud ach neoichiontach."
Chuir e a làmh na phòca 's dè thachair ris ach an currac.
"Am faod mi seo a chur mum cheann," ars esan, "fhad 's a bhios sibh gam chrochadh?"
"Ò faodaidh tu rud sam bith a thogair thu a chur mud cheann," ars an crochadair.
Dh'fhalbh e 's cheangail e an currac mu cheann.
"Cinn t-Sàile again," ars am bodach.
Mach am bodach 's a' chroich 's an crochadair dha na speuran, 's a' tighinn a-nall air an rathad thilg e an crochadair far na croiche 's chaidh a bhàthadh. Thàinig e fhèin 's a' chroich gu ruige Cinn t-Sàile, 's fhuair e maide brèagha sùist innte a rinn druim dhan bhàta.
Agus sin mar a dh'èirich dha.
Source Type
Reel to reel
Audio Quality
Good